Το αμπέλι είναι ένα πανάρχαιο φυτό (υπήρχε εδώ και χιλιάδες χρόνια) του οποίου τα σταφύλια καταναλώνονταν φρέσκα ή σαν χυμός. Το μόνο που χρειαζόταν ήταν να παραμείνει ο χυμός για περισσότερο διάστημα εκτεθειμένος ώστε οι ζυμομύκητες να επιτελέσουν το θαύμα τους. Τελικά το κρασί ήταν ένα ευχάριστο ατύχημα της φύσης.
Το αμπέλι ανήκει σε μια μεγάλη οικογένεια αναρριχητικών φυτών, αυτή των Αμπελιδών (Ampelidae, Ampelidaceae, Vitaceae) και περιλαμβάνει 11 γένη. Το γένος Vitis που ενδιαφέρει το αμπέλι και το κρασί, περιλαμβάνει δύο υπογένη, το Fuvitis και το Muscadinia (rotundifolia) με μεγάλο αριθμό ειδών.
Vitis Rotundifolia: Τόσο τα σταφύλια όσο και το κρασί έχουν μια διαφορετική γεύση (foxy) πολύ χαρακτηριστική αυτού του γένους. Τα φύλλα είναι στρογγυλά (κατάλληλα για ντολμάδες) έχοντας ένα μόνο κόλπο στο σημείο που ενώνεται το έλασμα με τον μίσχο. Οι ράγες είναι στρογγυλές με κατάμαυρο χρώμα, η φλούδα αρκετά χοντρή και αποχωρίζεται πολύ εύκολα από τη σάρκα αν την σφίξουμε με τα δάκτυλα. Είναι ανθεκτική στη Φυλλοξήρα καθώς και στις κυριότερες ασθένειες της αμπέλου.
Η Vitis vinifera, γνωστή και σαν η Ευρωπαϊκή άμπελος, αποτελεί το κυριότερο και πιο σημαντικό είδος παγκοσμίως, για την παραγωγή οίνων. Άλλα είδη που χρησιμοποιούνται για παραγωγή οίνου είναι: Η V. Labrusca, V. Riparia, V. Aestivalis και V. Rotundifolia και τα κρασιά που παράγονται από αυτά έχουν συνήθως παράξενα αρώματα που δεν αρέσουν στην πλειονότητα των καταναλωτών. Το μοναδικό είδος που παράγει κρασιά με αρώματα αποδεκτά από ολόκληρο τον κόσμο είναι το γένος Vitis. Μόνο το γένος αυτό έχει περισσότερες από 1000 ποικιλίες που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή οίνων. Κάποιες διάσημες και κοσμοπολίτικες, άλλες πολύ γνωστές και κάποιες σπάνιες που τις γνωρίζουν μόνο οι ειδικοί.
Οι ποικιλίες αυτές μπορούν να ταξινομηθούν σε διάφορες κατηγορίες ή ομάδες, ανάλογα με τη χρήση τους:
Επιτραπέζια χρήση: όλα τα σταφύλια που χρησιμοποιούνται σαν φρούτο (Βέρικο, Σουπήριορ…)
Σταφιδοποιία: όλες οι ποικιλίες που χρησιμοποιούνται για παραγωγή σταφίδας (Σουλτανίνα, Κορινθιακή…)
Κονσερβοποιία: ποικιλίες που χρησιμοποιούνται για κονσέρβες (Σουλτανίνα..)
Παρασκευής χυμού: Ποικιλίες που χρησιμοποιούνται για παραγωγή χυμού
Οινοποιία: όλες οι οινοποιήσιμες ποικιλίες
Ποικιλίες ή και υβρίδια ανθεκτικές στη ριζόβια μορφή της «Φυλλοξήρας».
Δρ. Ανδρέας Εμμανουήλ